среда, 21 августа 2013 г.

Բանաստեղծություններ

Կենսագրություն
Մանկություն
Պարույր Սևակը նվել է 1924 թվականի հունվարի 24-ին Արարատի շրջանի Չանախչի (ներկայիս Զանգակատուն, Արարատի մարզ) գյուղում։ Պարույրն իր ծնողների երկրորդ զավակն էր, սակայն առաջնեկը փոքր տարիքում մահանում է, որի հետևանքով նա դառնում է ընտանիքի միակ երեխան։ Գրել ու կարդալ սկսել է հինգ տարեկանից։ Նույն տարիքից էլ սկսում է հաճախել դպրոց, սակայն սկզբում, քանի որ տարիքը թույլ չէր տալիս օրինական դպրոց գնալ, նրա հաճախումները ոչ օրինական բնույթ էին կրում։ Նրա գերազանց առաջադիմության պատճառով, ուսուցիչը թույլատրում է օրինական կարգով գրանցվել դպրոցում և շարունակել ուսումը։ Պարույրը մանկական հասակից շատ էր կարդում, իսկ տասնմեկ տարեկանում առաջին անգամ իր գրիչն է փորձում պոեզիայում։
Երիտասարդություն
1940 թվականին դպրոցը գերազանց առաջադիմությամբ ավարտելով Սևակը ընդունվում է Երևանի Պետական Համալսարանի Բանասիրական ֆակուլտետի հայերենի բաժինը։ Եղել է ամենալավ ուսանողներից մեկը։ «Սովետական գրականություն» ամսագրում տպագրվում են նրա երեք բանաստեղծությունները, Պարույր Սևակ ստորագրությամբ։ Ծննդավայրը, հարազատ միջավայրը ողջ կյանքի ընթացքում ոչ միայն անմոռաց ու սիրելի մնացին բանաստեղծի համար, այլև դարձան ներշնչարան նրա սիրո, կարոտի, մայրական եվ հայրենասիրական երգերի համար;
Հասուն տարիներ
1955 թվականին Սևակը ավարտում է Մոսկվայի Մ. Գորկու անվան գրականության ինստիտուտը, որտեղ և անց է կացնում կյանքի հետագա չորս տարիները՝ դասախոսելիս։ 1970-ին Պարույրը ստանում է բանասիրական գիտությունների դոկտոր գիտական կոչումը։ 1963-ից մինչև 1971 թթ. աշխատում է որպես ավագ գիտաշխատող Հայաստանի Գիտությունների Ազգային Ակադեմիայի Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտում, 1966-ից հանդիսանում է Հայաստանի Գրողների Միության վարչության քարտուղարը։ Սևակը մահացել է 1971 թվականի հունիսի 17-ին ավտովթարից։ Թաղված է հայրենի գյուղում։





Պատերազմի դաշտում զոհվածներին

Սիրելի իմ, հարազատ իմ, ընկեր իմ,
Որ հանգչում ես այժմ անհայտ մի խորշում,
Ջահել սրտով, անկնճիռ ու անխորշոմ,
Դու իղձերիս, ապրումներիս մտերիմ:

Բանաստեղծություններ (2)

       Հայաստան

Այստեղ ամե՜ն ինչ ներկված է այնպես
Վառվըռո՛ւն, ներհա՛կ ու թա՜վ գույներով.
Ասես պարզունակ նկար է մանկան:
Սակայն,
Աստվա՜ծ իմ,
Նո՛ւյն այդ աշխարհում
Որքա՜ն բարդություն ու խրթին բան կա…
18.IV.1959թ.

       Գարնանային ուրվանկար

Գարո՜ւն է գալիս,
Գարո՜ւն է գալիս…
Ուզո՞ւմ եք՝
____հանեմ
Մայթերի վրա
Թանկ գին պահանջող
Մի փունջ մանուշակ:
Ուզո՞ւմ եք՝
____հիշեմ

Բանաստեղծություններ (3)

       Գթության քույրեր

Ցանկություններից,
կոչվում են իղձ,
Բաղձանք,
Ու անուրջ,
Երազ
Ու փափագ,-
Ցանկություններից մահացու խոցվել,
Վիրավորվել եմ ես քանի՜ անգամ:
Վիրավորվել եմ ես քանի՜ անգամ
Եվ բուժման տարվել մի հիվանդանոց,
Որտեղ գթության քույր է դարձել ինձ
Ճերմակ խալաթով Դատողությունը…
Ա՜խ, այդ գթության քույրերը…

Բանաստեղծություններ (4)

       Մնաս բարև

Իր վերջն ունի ամեն հեքիաթ,-
Ես դա գիտեմ այնքան վաղուց,
Որքան անունն ամիսների:
Եվ հասել է հրաժեշտի պահն անողոք…
Պառկոտել են լեռներն ահա՝
Դեմքը ցցած դեպի երկինք,
Ու դաշտերն են ահա պառկել՝
Բերանքսիվայր, մեջքը տնկած,
Որ… ոչնչով չմասնակցեն
Հրաժեշտին մեր այս տրտում:
Ծուռ ժպիտով պարտակում եմ տխրությունըս
Ու նայում եմ մի հայացքով,
Որ հատուկ է մողեսներին.
Ո՛չ դեպի դուրս,
Դեպի նե՜րս եմ կարծես նայում:
Եվ քշում եմ ինձնից մտքեր,
Ինչպես ամռան տոթ-խեղդոցին
Գլխով ճանճ է քշում խեղճ ձին…
Ա՜խ ճանճերն այս, որ չեն պոկվում ինձնից հիմա,
Ինչպես ահա քեզ մեկընդմիշտ առևանգող
Այս գնացքը՝ զույգ գծերից այս երկաթե,
Ինչպես ահա տտիպությունն՝ այն խնձորից,
Որ խածում ես,
Որովհետև… լացն է գալիս գուցե և քո…
Գիտե՛մ.
Սիրուց խոսելն արդեն
Հավասար է հիմարության,
Սակայն ինչպե՞ս վերջին անգամ կրկին չասեմ,
Որ ինձ հիմա,
Նո՛ւյնիսկ հիմա
Թվում է, թե ամբողջ կյանքում
Ժամանակըս ես վատնեցի
Ամե՜ն տեսակ (լուրջ թե դատարկ) բանի վրա
Եվ… ժամանակ է՛լ չմնաց
Մի լա՜վ – կարգի՜ն – կո՜ւշտ սիրելու.
Ինչ որ եղավ՝ նախափորձ էր կարծես միայն,
Ընդամենը… սևագրություն,
Որ դեռ պիտի
Սրբագրվեր-մաքրագրվեր ներշնչանքով,
Մինչդեռ ահա պահն է հասել,
Որ քեզ ասեմ.
-Մնաս բարև՜…
Էլեկտրական լույսերն ասես լինեն փողեր
Մի վիթխարի նորահնար երգեհոնի,

Բանաստեղծություններ (5)

        Երջանկության  նոր չափանիշ

-Երջանիկները ի՞նչ չեն ունենում:
-Ժամ ու ժամանակ:
Չէ՜, սիրելի՛դ իմ.
Շատ է հնացել քո պատասխանը:
Երջանիկները մո՛ւժ չեն ունենում՝
Իրար հոգու մեջ բարդելո՜ւ համար:
Երջանիկները կո՛ւժ չեն ունենում՝
Անզգուշորեն ջարդելո՜ւ համար:
Ոչ մի կավճոտված հո՛ւշ չեն ունենում՝
Սրտի սպունգով ջնջելու համար:
Նրանք, կարճ ասած, ո՜ւժ չեն ունենում՝
Իրենց ու իրար… տանջելո՛ւ համար…
22.III.1964թ. Դիլիջան

       Էլեկտրական աղետ

Լինենք խելո՞ք:
Հե՜շտ է ասել…
Ծառը եթե խելոք լիներ՝
Պտուղների համեղ հյութով միշտ կսներ
Իր տոչորված արմատնե՜րը
Եվ իր բնի չոր կոկո՛րդը:
Բա՜, սիրելի՛ս…
Գետն էլ եթե խելոք լիներ՝
Միշտ կհոսեր ուղիղ գծով,
Ամեն տեսակ շեղումներից ապահովված,
Եվ ինքն իրեն չէր ջլատի ոչ մի դեպքում՝

Բանաստեղծություններ (6)

       Ամպոտ եղանակ

Խելքըս հալվում է ոսկորներիս մեջ,
Հալվում ու հոսում արյան պես անգույն`
Իմ ոսկորները դարձնելով ասես սպիտակ երակ:
Ու ես դառնում եմ… համատարած սիրտ.
Շարժումներս ամեն` սրտի բաբախում,
Բոլոր ձևերըս` շարժումներ սրտի…
Տե՜ր աստված, դու բարի՛ն կատարես…
Իսկ դրսում ցուրտ է,
Դրսում` ամպ ու զամպ,
Իսկ դրսում հիմա տարանցիկ քամին
Տոմսակ է փոխում ա՛յն կայարանում,
Որ ո՜չ մի տեսակ ցուցանակ չունի:
Եվ խշտրուքը անօգ ծառերի`
Շնչառությա՛ն պես,
Հևոցի՜ նման`

Բանաստեղծություններ (7)

       Ինքն իրեն հետ

Քրտնքից խաշված իր հին գլխարկը թեքած աչքերին,
Ինքն իրեն հետ է առնում ու տալիս Մարտիրոս քեռին.
«Ախար, ա՛յ հոգիս, էս ո՞նց կլինի աշխարքի բանը»,-
Ու ջրաղացում տրված օրդերն է կոխում գրպանը:-
Խոսքի օրինակ, ա՛յ, հենց մեր զալում պահեստապետը:
Մինչև որ ձեռքիդ զոմբախ չունենաս՝ չես խոսի հետը:
Շներին կապել ու բաց են թողել էդ տնավերին,
Ինչ է թե երեկ շրջկոմ է ընկել իր քեռու քեռին:
Բայց դե աշխարքըս ո՞ւմն է մնացել, որ դրանց մնա,
Անարդար բանը անոթի շանն էլ, չէ՜, կուլ չի գնա:
Ա՛յ, էսքանն էլ ճիշտ (զույգ փռշտում է Մարտիրոս քեռին,
Եվ դրանից էլ գլխարկն է իջնում, կախվում աչքերին):
Նա – և կոմունի՞ստ: Գիտի-չգիտի մի «ուռռա», «կեցցե»:

Բանաստեղծություններ (8)

       Դու հեռվից ես հարազատ

Միևնույն է, թե հիմա որտեղ ես մաշում
Քո կոշիկները նրբին և քո սիրտը ժանտ,
Իսկ ես այն օրն եմ միայն անմոռաց հիշում,
Երբ սիրով եմ անվանել քեզ «իմ հարազատ»:
…Մոռացել եմ ամեն բան, ինչ սիրտ է մաշում,
Ինչ կոպտորեն եղծում է պատկերըդ գերող,
Ու մտքիս մեջ քեզ նորից անեղծ եմ հիշում,
Որ մտովին քեզ շոյեմ սիրող ձեռքերով:
Բայց մոտիկից, ես գիտե՛մ, ո՜ղջը կցնդի,
Ողջն անիմաստ կդառնա խաղով քո հիմար,-
Դու հեռվի՜ց ես հարազատ սիրող իմ սրտին,
Ես պատրաստ եմ լոկ հեռվո՛ւմ ապրել քեզ համար…
Գիտեմ՝ այստե՛ղ, ինչ-որ տեղ ինձ մոտ են մաշվում

Բանաստեղծություններ (9)

       Լաց էլ կա, լաց էլ

Մեկը լալիս է նորածընի պես՝
Ճչում է, սակայն… արցունքներ չկան:
Մեկն էլ բերանից ծպտուն չի հանում,
Բայց արցունքներն են շիթ-շիթ լճանում:
Մեկն էլ, ինձ նման (գուցե նաև՝ քե՞զ),
Բարձր ճչալու սովոր չէ բնավ,
Եվ արցունքներն էլ աչքից չեն հորդում,
Այլ հոսում են ներս
Ու կիտվում դանդաղ
Չեչաքարի պես ծակծկված սրտում:
14.X.1959թ. Չանախչի

       Դիմանկարի  առջև

Քո կյանքը ապարդյուն անցավ.-
Անօգո՛ւտ, իզո՜ւր տեղ կորար,
Ինչպես որ բաց ծովի վրա
Տեղացող անձրևը վարար.
Շահեցիր լոկ ծաղր ու ծանակ՝
Միայնակ ցուցարարի պես.
Ո՛չ հասար, ո՛չ էլ ետ դարձար՝
Անհասցե փակ ծրարի պես…
[1956թ.]

       Եվ ուրիշ ոչինչ

Ձորից թռչելիս,
Ժայռից ցատկելիս,
Որպես կենդանի – շնչող արարած,
Նա խեղանդամվում
Ու տնքտնքոցով քարշ տալով ոտը՝
Փոշի է հանում ճանապարհներին…
-Իսկ մենք պարզապես կոչում ենք… քամի՛.
Եվ ուրիշ ոչի՜նչ:
Նա էլ, մարդու պես,
Ունի ամոթի զգացումը նույն,
Դրա համար էլ
Հագուստ է գործում խոտից ու թփից,
Որպեսզի ծածկի իր մերկությունը…
-Մենք ընդամենը կոչում ենք… առո՛ւ,
Եվ ուրիշ ոչի՜նչ:
Առասպելական հսկա մարջաններ,
Որ վզնոց դարձած՝
Զուգում են վիզը պատըշգամբների,
Մի բան էլ ավե՜լ –
Ունեն համ ու հոտ…
-Իսկ մենք կոչում ենք… պղպե՛ղ կամ տաքդե՛ղ.
Եվ ուրիշ ոչի՜նչ:
Զուգված ավազի դեղին կապրոնով
Եվ անձեռագործ նեյլոնով կանաչ՝
Հնչեցնում է նա իր ջինջ սոպրանոն…
-Իսկ մենք պարզապես կոչում ենք… աղբյո՛ւր.
Եվ ուրիշ ոչի՜նչ:
Մի մե՜ծ, երփներանգ յուղաներկ կտավ,
Որ ժամեր հետո փոխվում է հանկարծ
Սև ու միագույն խորանկարի…
Եվ ուրիշ ոչի՜նչ:
Հրա՜շք իսկական,
Կոչում ենք… գլուխ:
Լեցուն գաղտնարա՜ն,
Անվանում ենք… սիրտ:
Մի քայլող աշխա՜րհ,
Մարդ ենք հորջորջում…
Եվ… վա՜յ ինձ ու ձեզ.
Այսքանից հետո
Մենք մեզ կոչում ենք նաև… բանաստե՜ղծ…
18.XII.1959թ. Թիֆլիս

вторник, 20 августа 2013 г.

Բանաստեղծություններ (10)

       Բեռան ներքո

Անցնում էիր:
Ողջ երեկոն քոնն էր կարծես,
Ողջ երեկոն` իր բույրերով ու ջերմությամբ:
Երկարափեշ եթե լիներ հագուստը քո`
Ես կասեի,
Որ երեկոն քարշ էր գալիս քո ետևից`
Քո հագուստի փեշի նման:
Սակայն կարճ էր հագուստը քո:
Եվ երեկոն
Ամփոփվում էր քո ծնկների ծալքերի մեջ`
Կարճ հագուստիդ կարճ փեշերի կարի ներքո…
Վերջալույսի արևը շեղ գտել էր քեզ
Ու շուլալվել քո հագուստի կոճակներին:
Վերջալույսի շեղ շողերի միջնորդությամբ
Երկարում էր քո ստվերը` հմայքի՛դ պես,
Ու քայլում էր քեզնի՛ց առաջ` հմայքի՜դ պես…
Եվ արթնացավ մեջս հանկարծ
Ինքնաձաղկման և ամոթի
Տարօրինակ մի ցանկություն.
Եթե կյանքում կա քեզ նման մի թանակություն
Ես ինչպե՞ս եմ կյանքին նայել էժան աչքով`
Ոչ թե անո՜ւշ մի հիացքով,
Այլ մի տըտի՛պ,
Հաճախ դա՛ռըն,
Նաև կծո՜ւ մի հայացքով:
Եվ ինչպե՛ս եմ հաճախ իջել-ստորացել`
Բարկանալու և դատելու աստիճանի,
Չարանալու և ատելու աստիճանի,
Ու թույլ տվել, որ նողկանքը տեղից հանի
Հիացմունքի՜ն:
Հոգով-սրտո՜վ ներողություն…
Այսուհետև, ինձ հավատա՜,
Է՜լ չպիտի ես խառնվեմ ո՛չ իմ գործին.
Է՜լ չպիտի այսուհետև
Հակվեմ կյանքի աղտ-աղարտի ծանրության տակ:
Առանց այն էլ ես հակված եմ բեռան ներքո
Ա՛յն վիթխարի երգեհոնի, որ ի ծնե
Սապատվել է իմ շալակին:
Թող հնչի նա՛:
Եվ անցիր դո՛ւ:
Միայն թե դու … «մե քիչ կամա՛ց գնա, գոզա՜լ»,
Որ քո կամաց և անշտապ քելքի չափին համաչափվի
Մեր խեղճ սրտի տրոփյունը հաճախակված,
Որ քո տեսքից հանգստանան աչքերը մեր,
Եվ քեզ թաքուն ունենալուց
Ջղերը մեր քիչ խաղաղվեն,
Ու երկարի այս անդորրը` շուքի՛դ նման,
Ու կարճանա հոգնությունը` փեշերի՛դ պես…

       Պատանքի պատանքը

Եվ շատ ավելի վատթար է ցավը,
Քան անարգանքն ու անպատվությունը,
Եթե այդ ցավը ծնունդ չի տալիս վեհ ու վսեմին:
Վե՛հ ու վսեմի՜ն,
Լսո՞ւմ եք, տղե՛րք,
Վե՛հ ու վսեմի՜ն:
Եգիպտոսն ինքն է ավազ ներմուծում,
Այն էլ ո՞ւմ համար, իր … Սահարայի՜:
Ծաղրուծանա՞կ է: Կատա՞կ է հիմար:
Բայց Սահարայի ավազն իսկապես
Շինարարական շաղախ չի՜ դառնում.
Մանր է չափազանց:
Ապրելով նույնիսկ համակ-անսպառ ավազի վրա՝
Մեզ հարկավոր է,հատկապես հիմա, ավազ ներմուծել մեր շենքի համար,
Հարկավո՜ր ավազ:
Իսկ պատրանքներից ու պատրանքներով հղիանալը
Մեղք չէ հասարակ, այլ մեղք այնպիսի՛,
Որ հավասար է…(բառը չե՛մ ասում):
Եվ բավական չէ՞,
Որքան մերպեսին
Այլասերեցին այդ պատրանքները՝
Այդ հանդերձափոխ գործակալները… (բառը չե՛մ ասում):
Թե բավական է՝
Հուղարկավորման լռությամբ լռենք
Ու լռության մեջ նոր տառեր կռենք՝
Իբրև նորօրյա աղվեսադրոշմ
Սին պատրանքների ճակատի համար…
Կորչելը, անշո՜ւշտ, աղետ է ահեղ,
Աղետն էլ գոնե լավ է այնքանով,
Որ ազատում է ելք որոնելու մտքաքամ հոգսից:
Սակայն պատրանքով փրկվելն էլ ախտ է (բառը չե՛մ ասում),
Որ տարածվում է… խոնավության պես
Եվ ամե՜ն ինչի լնդերքի վրա
Բացում իր վերքը՝ բորբոսի տեսքով:
Անգե՛տ տղաներ,մի՞թե չգիտեք
Մեր միակ փրկչի սուրբ գերեզմանի վայրը սրբազան:
Նա հենց այնտեղ է,որտեղ պատրանքն են պատանքում, տղե՜րք,
Պատրա՜նք պատանքում:
Ամուլն ամուր չէ, ոչ էլ ամուրի:
Եվ Հայրենիքը ո՛չ մուրացկան է, ո՛չ էլ հարկահան:
Եվ սերն էլ տուրք չէ, ոչ էլ գթություն,
Որ ամեն մեկը կամ տա, կամ տածի,
Այլ սուրբ ավյուն է
Ու սուրբ արյուն է,
Որ պիտի տա ծիլ
Անկողիններում թե՛ մոր, թե՛ մանկան,
Որտեղ սավանը ճմռտորվում է ո՛չ սավանի պես,
Այլ իբրև … պատա՜նք,
Որ… պատառոտվի պատանք-պատրանքը
Եվ համբարձվելով հառնի նո՛ր ոգին:
Նո՜ր ոգին, տղերք,
Նո՛ր ոգին, նո՜րը…

Стихотворение




Биография

Паруйр Севак родился 26 января 1924 года в селе Чанахчи (ныне Зангакатун) Араратского района Армении. После окончания школы, в 1940 году Паруйр Севак поступил на отделение армянского языка и литературы филологического факультета ЕрГУ. После окончания ЕрГУ в 1945 г., Паруйр Севак поступает в аспирантуру Академии Наук Армении. В эти же годы он женился на своей однокурснице Майе Авагян и у них родился сын — Грачья, однако через несколько лет этот брак распался. П. Севак уехал учиться в Москву и поступил в Литературный Институт им. Горького. В Москве он женился на Нине Менагаришвили. В браке с Ниной у Севака родилось двое сыновей — Армен и Корюн. В 1955 г. он закончил институт им. Горького и до 1959 г. занимался преподавательской деятельностью в том же институте. В 1960 г. П. Севак возвращается в Ереван. В 1963—1971 гг. П. Севак работал в Институте Литературы им. Абегяна в качестве старшего научного сотрудника; в 1966—1971 гг. был секретарем правления Союза писателей Армении; в 1967 г. защитил диссертацию и получил степень доктора наук; в 1968 г. был избран депутатом Верховного Совета Армянской ССР.

17 июня 1971 года, возвращаясь домой из родной деревни, Паруйр Севак с женой Ниной Менагаришвили попали в автокатастрофу и погибли.










Первая любовь

Не надо, любимая,
Клясться зазря.
Я верю и так,
Что долгим веком тянется день,
Что ночами не спишь, разрываясь тоской,
Вслух имя мое повторяя:
И на девичьей чистой подушке своей
Примечен тобою орла силуэт
( Будь хоть ворон - орлом мерещится) ;
Что больше тебя ничего не волнует,
Что без моей любви жизнь твоя пропаща,
Что. . .
Знаю, джана моя,
И клясться не надо.
Но знаю и то,
Что тебе невдомек:
Первая любовь, несмотря ни на что,
Словно хлеб - все одно комом выходит.





Снова не любят, любят заново

Кто это сказал, что любят снова,
Снова не любят,  любят заново.
И если даже в порыве страсти,
Ты инстинктивно, вспоминаешь то же тело,
Когда даже запах кофе напоминает её 

Тогда  вместо твоих цветных снов,
Расстилается белая бессонница:
И звёзды своей круглой расчёской,
Твои волосы гладят, а ты вновь:
К ласке привыкшим своим волосам,
Чувствуешь те же успокаивающие пальцы.
Когда чьё то движение рук, лицо
Напоминают о далёкой – близкой,
Кажется, ноги  в гипсе замуровывают,
А мысли разламывают, да так резко,
Как от мигания света поезда,
Раздробляется железнодорожная ветка.
Когда от дождей земля скисает
И заставляет нюхом почувствовать,
Что ты одинок,  как какой-то… игрек,
И где-то ещё, иль рядом с тобой,
Есть иной икс, без которого ты
Задачку не составишь, и не решишь, -
Всегда, каждый раз, тебя обуревают,
Те же чувства, без трещин, без дверей,
И осознаешь, что человек действительно,
Снова не любит, любит заново,
Поскольку существует неведомая связь
Нерва с кровью, души со страстью.
Поскольку знак вычитания – суммы
В решаемой задаче не мы ставим.
Поскольку, несмотря на – то, что ищем судьбу,
Но Рок!
Судьба!
Судьба находит нас…

Поэтому даже любвеобильная душа
Снова не любят, любят заново...






Стихотворение (2)



НЕНАВИЖУ

Ненавижу снег в середине лета.
Ненавижу смерть в годовщину рождения.
И не меньше ее ненавижу себялюбца в личине,
У которого
Подлость выглядит как самое честное рвение.
Я того ненавижу ,кто ограду тесовую
Разломает -и рад, - чтобы взять себе шест,
Кто ломает дерево чужое плодовое,
Чтобы фруктов нажраться за единый присест
И того,кто болтает о море общественных дел,
А сам для себя копает прудок невелик.
И того ,кто выручить путника не захотел
Или ищущих выхода посылает в тупик.

Ненавижу разумное разумное шито-крыто,
Где подкладку от верха не отличишь ты никак,
И сутулость,навязанную лишь бытом,
Что возникла...от низкого потолка.

Ненавижу чернила -если чернят,
Словно яд губя без ножа..
Ненавижу ножи,если , если режут не хлеб,
А людей,вслепую круша..
Ненавижу армии - коль не спасают,
А себя я опасаются велят.
Темноту ненавижу - ту,
Что ни мысли и не ребенка
Не зачнет, не отзовется в потемках,
Ненавистен и жалок мне тот эмигрант,
Что в отчизне живет ,хоть из времени выбыл .
Ненавистен историк,что - почестям рад-
Сбору фактов предпочитает их выбор!

Ненавидеть позвольте и то положение,
Где все смутно и не понять, что к чему,
Где решение – никакого движения
Не дает ни сердцу, и не уму.
И такое устройство,
Где главное свойство-
Страх, в котором миллионы людей
Держит малая горстка(мы знаем об этом
По учебникам социологии только),
Разрастается страх и все больше тиранит.
Ее светлость Справедливая Ненависть там?-
Чтобы встало бы все по законным местам,
Победила бы зоркая, стройная истина…

Черт! Как много еще на земле
Ненавистного,
Дела сколько еще –не знал я и сам! …


 ЖИТЬ

Жить, жить, так жить, так надо жить,
Чтоб даром небо не коптить,
Чтоб лишним бременем святой земле не быть.
Жить, жить, так жить, так надо жить,
Дышать, работать и любить,
Чтобы ничтожеством себя не ощутить.

Нет, не позволено тебе,
В своей замкнувшись скорлупе,
От всех друзей отречься, накопив обид!
С тобой народ поговорит,
Тебя в обратном убедит,
С великим обществом несчастье не грозит.

Жить, жить, так жить, так надо жить,
Чтоб счастьем их счастливым быть
И своё «Я» с большим «Они» соединить.
Их радость – с радостью своей,
Свой смех - с их смехом слить сумей,
А если надо – и молчание делить.

Отдайся им, как свет дневной,
Будь им надеждой, новизной,
Не бойся плакать, если слёз не удержать,
Могучим хлебом будь друзьям,
От них черпая силу сам,
Чтоб сообща все беды в жизни побеждать.

Жить, жить, так жить, так надо жить,
Чтоб с ними тёмным, светлым быть,
Сражаться с ними, вместе в бой идти на смерть.
Врагов бок О бок поражать,
Себя сжимать и разжимать,
И открываться-закрываться, как конверт.

Жить, жить, так жить, так надо жить,
Себе их волю подчинить,
Посев с посевом, труд с трудом соединить.
С их жизнью жизнь свою смешать,
Чужим страданием страдать,
Став молнией, громоотводом быть.



 ***
 Тебя нет, тебя нет...
Тебя нет, тебя нет...
и утро
такое мутное,
такое хмурое
... и не будет тебя
и горизонт закрыт,
его закрыла не туча,
а лёгкая складка твоего платья
.. и не будет тебя..

Тебя нет, тебя нет..
и горизонт закрыт..
.. как воздух, жгучая
эта тоска, это проклятье
.. тебя нет, тебя нет..
... и не будет тебя?

Но почему же я чувствую тебя так,
Как безногий чувствует ногу?
Которой нет!
И не будет!..




НАС МАЛО, ДА, НО МЫ АРМЯНЕ

Пусть мало нас, но величают нас – армяне….
Всех остальные себе не ставя выше,
Должны признать – и мир наш тем богат,
Что есть у нас библейский Арарат,
Что небо только в зеркале Севана
В себя смотреться сможет постоянно,
Отлит в Давиде образ человека,
Что здесь писалась музыка Нарека,
В скале упрямо вырубали храмы.

Пусть мало нас, но величают нас – армяне…
Мы никого себе не ставим выше:
Мы попросту другой судьбою дышим;
Армянской крови пролито не мало…
Когда бы нам история внимала!
Во дни когда бы мы бывали в силе,
Ничьей свободы сроду не казнили:
Не поднималась грозная десница
За все – веков – обиды расплатиться…
Смерть просто наш народ облюбовала
И было ей нас, ненасытной мало…
Во дни когда нас по свету метало,
Мы обрастали прочностью металла,
Что трудимся для каждого народа,
Который нас приветил в дни гонений…
Ему служил души армянский гений:

Пусть мало нас, на величают нас – армяне…
Из давних ран мы через стон воспряли:
Не вытравить из нас улыбки доброй,
Мы знаем как плечо подставить другу,
Как вызволить себя из замкнутого круга
Природной щедрости дарованной нам Богом-
Все во сто крат вернуть высоким слогом,
Воздать по добрости монетой звонкой чести
И в нужный час для друга быть на месте,

У каждой нации своя на свете ниша.
Вот так и мы себя не ставим выше,
Но ведаем, чего народом стоим:
Понятие – армяне – не пустое…
И почему бы не гордиться этим?!
Мы есть и будем. Пусть родятся дети.


 МИРУ НУЖНА ЧИСТОТА

Чистота нужна миру, да, нужна -
В облике героев, грустью осененных,
На гибель обреченных... от вечной неприкаянности.
И в облике тех женщин, которые при жизни
Из всех мужчин на свете знали одного...
И в облике мужчин, чьи фигуры хмуры,
Под ноги глядят, плечи их понуры,
Но - мысли свободно
Летят, куда угодно и когда угодно,
И взмывают ввысь
Помимо нашей воли,
А когда устанут,
Чайками садятся
На океан всемирный
Людской судьбы и боли...




 РОЖДЕННАЯ В ОДЕЖДЕ

Я вспоминаю женщин,
чье тело как будто просится
на свободу, как будто
одежда - тюрьма для тела.
Ходят они, разряженные
по последней моде, и все-таки
ходят они голые.

А ты...
Ты - другая.
Одетая,
ты родилась,
окутанная
своею собственной тенью,
как покрывалом...
Другая ты...
Ничьи помышления низкие,
ничьи вожделения грязные
тебя не смеют коснуться,
а если тебя коснется
чей-нибудь страстный помысел,
в гневе он оборачивается
против того, кто хоть мысленно
посягнул на тебя.

Другая ты!
Таких, как ты, только любят,
и, как бы тебя ни звали,
такие, как я,- называют
всегда тебя Мариам.