Բանաստեղծություններ (3)

       Գթության քույրեր

Ցանկություններից,
կոչվում են իղձ,
Բաղձանք,
Ու անուրջ,
Երազ
Ու փափագ,-
Ցանկություններից մահացու խոցվել,
Վիրավորվել եմ ես քանի՜ անգամ:
Վիրավորվել եմ ես քանի՜ անգամ
Եվ բուժման տարվել մի հիվանդանոց,
Որտեղ գթության քույր է դարձել ինձ
Ճերմակ խալաթով Դատողությունը…
Ա՜խ, այդ գթության քույրերը…
Նրանց
Երախտապարտ եմ իմ ամբողջ հոգով,
Իմ ամբո՜ղջ սրտով հարգում եմ նրանց,
Բայց, ավա՜ղ, երբեք սիրել չեմ կարող,
Եթե մինչևիսկ շատ են գեղեցիկ…
[1959թ.]

       Մի քիչ թվաբանություն 2

Ա՜խ, իմ մեծ Վիշտը…
Եվ նա իմը չէ,
Այլ բոլո՜ր նրանց,
Ում որդին եմ ես
Եվ կամ թե հայրը:
Ա՜խ, իմ մեծ Վիշտը,
Որ չի բաժանվում ամենքի վրա…
[1959թ.]

   

       Մի քիչ թվաբանություն 1

Ա՜խ, իմ մեծ Սերը…
Նա հավասար է
Կորած հույսերիս ճիշտ քառակուսուն
Ու երազանքիս խեղճ մնացորդին…
[1959թ.]

       Առանց հանգերի, բայց սրտի չափով

Եվ իմ գողթնեցի պապերի նման
Ես պիտի գրեմ առանց հանգերի,
Ինչպես խոսում են մարդիկ իրար հետ,
____Ու եթե չափով՝
____Լոկ նրա՛ համար,
Որ սրտիս նման խոսքս էլ տրոփի…
[1959թ.]

       Ինքս ինձ հյուր

Սիրում եմ լինել ինքըս իմ հյուրը
Ու հյուրասիրվել համեղ… հուշերով,
Եվ կոչնակներ ունենալ նրանց,
Որոնց անունը ես չեմ մոռանա,
Ինչպես սեփական իմ իսկ անունը,
Բայց նաև նրանց, անունը որոնց
Ես – մի՛ զարմացեք – չեմ հիշում արդեն,
Եվ չի գտնըվի գեթ մի մարդ կյանքում,
Որ կարողանար ինձ հիշեցընել
____Անունը նրանց,-
____Եկան ու չանցան՝
____Մի մազ տանելով,
____Մի մաս պարգևած…
[1959թ.]

      Անտարբերության թշնամի

____Ինչ որ անում եմ՝
____Կրքով եմ անում,
____Անում եմ թափով,
____Եռանդով ամբողջ՝
____Վատնելով ավյուն,
____Ծախսելով արյուն,-
Անտարբերության թշնամին եմ ես,
Անհա՛շտ-անզիջո՛ւմ-մոլի՜ ոսոխը:
Բայց երբ աշխարհի բյո՜ւր գոտիներից
Աշխարհ է հաշվվում լոկ երկու բևեռ,
Բայց երբ աշխարհի բյո՜ւր երանգներից
Աշխատում են լոկ սևն ու ճերմակը,
Բայց երբ աշխարհի բոլո՜ր բառերից
Երկուսն են խոսում՝ լոկ «ոչ»-ն ու «այո»-ն,
Ջերմաստիճանըս – անզոր զայրույթից -
Հասնում է նույնիսկ քառասունմեկի,
Ցավըս դառնում է կեղեքիչ մրմուռ,
Ու ես՝ թշնամի՛ս անտարբերության,
Անտարբերության ոսո՛խըս մոլի,
____երևակայե՜ք,
Գերադասում եմ… մնալ ձեռնըպահ:
Սակայն այնպե՜ս եմ մնում ձեռընպահ,
Որ պերճախոս է «չէ»-ից ու «հա»-ից…
[1959թ.]

       Պարան եմ ուզում

Երբ իմ սրտի մեջ
Անհայտությունն է թպըրտում այնպես,
____Ինչպես որ դույլը՝
____Դատարկ ջրհորում,
Ես երազում եմ մի ամուր պարան,
Որ (ո՛չ ինքըս ինձ կախաղան հանեմ),
____Որ ինձ դո՜ւրս քաշի,
____Դատարկ թե լեցուն՝
____Միայն թե դո՜ւրս քաշի:
____Կան խորություններ,
____Որ ատելի են…
[1959թ.]

       Զգայուն գլխարկ

Իսկ երբ գարունն է մոտենում հեռվից,
____և այնքա՜ն հեռվից,
Որ դեռ լուր չունի մատնիչ օդն անգամ,
Ես դա զգում եմ… իմ ականջներո՛վ
Եվ մինչև անգամ… գլխարկո՜վ իմ հին:
[1959թ.]

       Անկումներով եմ վերև բարձրանում

Ես թուրման կոչված աղավնու նման
Անկումներով եմ բարձրանում վերև՝
Ուրախացնելով գուցե շատերին,
Որ իմ հերթական անկումը տեսնում
Եվ ամեն անգամ հաշվում են դա վերջ,
Բայց ոչ թե սկիզբ մի նոր վերելքի…
[1959թ.]

       Ներշնչման պահին

Իսկ երբ մենակ եմ քայլում դաշտերով
Ու միայն ես եմ ինձ զրուցակից՝
Ստորերկըրյա անտես ջրերի
Վեճն ու աղմուկն եմ պարզորոշ լսում
Եվ նույնիսկ տեսնում նրանց փրփուրը…
[1959թ.]

      Ու եթե հայր եմ

Ու եթե հայր եմ ամենից առաջ,
Ինչպե՞ս չխոսեմ զավակներիս հետ,
____Նրա՛նց հետ,
____Ովքեր եկել են արդեն,
____Առավել՝ նրա՛նց,
____Ովքեր պիտի գան:
____Հոգնած խրատից,
____Քարոզից զզված՝
Ես հարգալից եմ նայում կտակին,
Թերևս – ո՜վ գիտի – լոկ այն պատճառով,
Որ դա արվում է կյանքում մե՛կ անգամ,
____Ինչպես ես՝ հիմա:
Եվ այն, ինչ որ ես ուզում եմ ասել,
____Գիտեմ շա՜տ վաղուց,
____Եվ այնքա՛ն վաղուց,
Ինչքան շաբաթվա օրերը գիտեմ
Կամ ամիսների անունը:
____________Սակայն
Այսօր եմ ուզում և պիտի ասեմ,
Քանզի հույս ունեմ, թե այսօր դուք ինձ
Կարող եք լսել թեկուզ և այնպես,
Ինչպես լսում են անձրևի ձայնը,
____Քամու հռինդը,
____Աղմուկն անտառի -
____Ուզած թե չուզած,
____Կամա-ակամա…
19.XII.1959թ. Թիֆլիս

      Ինձ ո՞վ է արդյոք հովանավորում

Ինձ ո՞վ է արդյոք հովանավորում,
____Ո՞րն է իմ աստղը,-
____Շատ եմ միտք արել:
____Հավանական է՝
____Այն Սիրիուսը,
____Որ տիեզերքում
Տեղաշարժվում է ծուռ ու մուռ ծիրով,
____Ոլո՜ր ու մոլո՜ր,
Սակայն մնում է միշտ հավատարիմ
____Իր անցած ճամփին.
____Նույնն է կրկընում…
19.XII.1959թ. Թիֆլիս

      Երկու սիրո արանքում

Մի անինքնասեր տգեղ կնոջ պես
Սիրահարվել է ինձ տխրությունը,
____Որին չեմ սիրում,
____Եվ այդ պատճառով
Նա իր հագուստն ու անունն է փոխում -
____Մերթ՝ կոչվում թախիծ,
____Մերթ՝ կարոտ,
____Մերթ՝ վիշտ,
Ցավ կամ տրտմություն:
____Հետապնդում է
____Ու չի հասկանում,
Որ մենք չենք սիրում հետապնդողին,
Որ մենք սիրում ենք ու գերվում նրան,
____Ում դուր չենք գալիս:
____Ես էլ իմ հերթին
____Իմ ամբողջ կյանքում
____Հետապնդում եմ ուրիշին՝
________Նրա՛ն,
____Որ նույնպես, դիտմամբ,
____Անունն է փոխում -
____Այն հույսով գուցե,
____Թե մոլորվելով՝
____Հետքն իր կըկորցնեմ -
Մեկ խնդություն է անվանում իրեն,
____Մեկ՝ ուրախություն,
____Կայտառություն է
____Կամ պայծառություն:
____Հետապնդում եմ
____Ու չե՜մ դադարի,
____Մինչև նա, անո՛ւժ,
____Մինչև նա, տրվա՛ծ,
____Ինձ չասի.
____«Քոնն եմ»:
____Վկան՝
____Ա՛յն կանայք,
Որոնց ոչ անունն ու ոչ էլ հասցեն
____Նշել չեմ կարող…
19.XII.1959թ. Թիֆլիս

       Պատրանք

Ուտելուց առաջ նայում եմ մի պահ
(Խորհուրդ եմ տալիս, որ դու էլ նայես).
Մեջտեղից կիսված խնձորի վրա,
Ինչպես որ Երկրի կիսագընդերին,
Լեռնաշղթանե՛ր կան յուրատեսակ,
Քարափնե՜ր ու վի՛հ,
Ծովե՜ր ու ծոցե՛ր
Եվ, դժբախտաբար, սահմանագըծե՜ր…
14.X.1959թ. Չանախչի

       Հողը հայելի

Ձեզ հող թվացող այս հողը համայն
Կարծես ինձ համար
Դարձել է հիմա
Ամալգամից զուրկ – նո՛ր մի հայելի,
Որին նայելիս
Տեսնում եմ այնտեղ
Գլխիվայր շրջված – շուռ եկած անտառ -
Եվ ամեն մի ծառ
Մի ծառ չէ կարծես,
Այլ ծառ է երկո՜ւ.
Ծառ կոչված մի գունդ հողին է բազմած,
Իսկ արմատների կազմած այլ մի գունդ՝
Հողի մեջ սուզված -
Նույնքա՛ն ճյուղավոր,
Որքան ճյուղ ունի նույն ինքը ծառը…
Ու պարզ է թվում ամեն ինչ հիմա:
Մի՛ հարց է, որ դեռ պարզ չէ ինձ համար.
-Այս արմատնե՞րն են
Խոտ ու ծառերի անդրադարձումը,
Թե՞ արմատների անդրադարձումն են
Խոտ ու ծառերը…
01.V.1959թ. Մոսկվա

       Չհալվող կարկուտ

Շոգ է այնպե՛ս,
Եվ այնպես տա՜ք,
Այնպե՛ս,
Կարծես
Կանաչ գույնի
Հուր է ծփում
Ոտներիդ տակ:
Արև: Կեսօր:
Տապ ահարկու:
Եվ թփի տակ՝
Մի բուռ կարկուտ,
Որ չի հալվում,
Թեպետ անգութ
Արև է, տաք,
Տոթ ահարկու:
Արևկող են իրենց տվել
Ճերմա՜կ-ճերմա՜կ մի բուռ ձվեր:
Ու երբ պետք է՝
Սարյակի տեղ
Նրանց վրա նստում է թուխս
Բարի թփի ստվերը թուխ…
24.IV.1959թ. Մոսկվա

       Երգող նյութը

Եվ ի՞նչ ես դու:
Զարմանալի՜ երևույթ ես…
Երբ չես երգում՝
Եթե անգամ
Մարմարակերտ սյուն ու մույթ ես՝
Ուսիդ չկա
Կամա՛ր, ճակա՛տ.
Փլատակված սարավույթ ես:
Զարմանալի՜ երևույթ ես:
Երբ չես երգում՝
Լոկ շնչելու,
Կամ մնջելու,
Լոկ տանջվելու,
Կամ տանջելու,
Սովորական սովորույթ ես:
Հե՛նց երգեցիր՝
Նույնն ես կարծես,
Բայցևայնպես տեղն ու տեղը
Մի՛շտ նորույթ ես:
Երբ չես երգում՝
Ոտեր առած մի ձանձրույթ ես,
Միս-ոսկորի քայլող կույտ ես,
Եվ ո՛չ խեժ ես,
Ո՛չ ավիշ ես.
Քո իսկ հոգուն կպած ձյութ ես:
Հե՛նց երգեցիր՝
Դու ուրի՜շ ես.
Միանգամից գեղեցկացած,
Ո՛չ թե մարդ ես,
Այլ կախա՜րդ ես,
Մո՛գ ես,
Դյո՛ւթ ես:
Հենց երգեցիր՝
Ասեն-չասեն,
Ուզեն-չուզեն՝
Թո՛ղ որ փոքըր,
Բայցևայնպես դարձյալ գյուտ ես…
Դու պարզապես… երգող նյութ ես,
Երգող նյութ ես…
24.IV.1959թ. Մոսկվա